|
|
| |
Czy kropla wody ma naprawdê kszta³t kropli, czyli ³ezki, dlaczego nalewaj±c herbatê z dzbanka czêsto plamimy obrus i w jaki sposób znajomo¶æ praw fizyki mo¿e pomóc w zrobieniu efektownych sztuczek?
 Wszystko to t³umaczy³ dr Witold Urbanik podczas wyk³adu wyg³oszonego na zakoñczenie IX Dolno¶l±skiego Festiwalu Nauki w Legnicy.
Podczas prezentacji, zatytu³owanej "Fizyka w kuchni i ³azience", doktor wyja¶nia³ codzienne zjawiska i przedstawia³ proste eksperymenty. Odwo³ywa³ siê przy tym do podstawowych twierdzeñ i praw fizyki.
"Fizyka jest instrukcj± obs³ugi ¶wiata, który nas otacza. Choæ zdajê sobie sprawê, ¿e niestety nie zawsze ³atw± i nie zawsze chêtnie czytan±. Kupuj±c jaki¶ sprzêt, zamiast wczytywaæ siê w instrukcjê, wolimy go od razu wypróbowaæ, dlatego ja te¿ zachêcam do prób i eksperymentów" - mówi³ Urbanik.
Pierwszy eksperyment polega³ na nape³nieniu szklanki wod±, a nastêpnie przykryciu jej kartk± papieru i odwrócenia do góry dnem. Doktor zapewni³, ¿e to nie iluzja, ale proste prawa fizyki sprawiaj±, ¿e woda nie wylewa siê. Wyja¶ni³, ¿e powietrze wywiera okre¶lone ci¶nienie i si³a z jak± dzia³a na kartkê papieru jest wiêksza ni¿ ciê¿ar wody" ? powiedzia³ Urbanik.
W kolejnym do¶wiadczeniu fizyk przechyli³ szklankê z wod±, co zaowocowa³o przelaniem siê cieczy po zewnêtrznych ¶ciankach naczynia i oblaniem sto³u.
"To efekt, którego nikt nie lubi, bo czêsto trzeba w jego wyniku praæ obrusy, aby go wyja¶niæ trzeba siêgn±æ do prawa XVII-wiecznego szwajcarskiego naukowca Daniela Bernoulliego" - o¶wiadczy³ Urbanik.
Z prawa tego wynika, ¿e gdy gaz lub ciecz poruszaj± siê, to ich ci¶nienie maleje. Autor pokazu udowodni³ to tak¿e na innych przyk³adach: trzymaj±c równolegle do siebie dwie kartki papieru dmuchn±³ miêdzy nie, co spowodowa³o ich zlepienie zamiast zwiêkszyæ odleg³o¶æ miêdzy nimi.
Doktor wyt³umaczy³, ¿e ci¶nienie strumienia gazu wewn±trz kartek jest mniejsze ni¿ powietrza naciskaj±cego na papier po zewnêtrznej stronie.
Zaprezentowa³ ponadto do¶wiadczenie znane jako "pi³eczka Bernoulliego". Eksperyment polega³ na dmuchaniu powietrzem wydobywaj±cym siê z rury od odkurzacza na pi³kê do ping-ponga i utrzymywanie jej w ten sposób wysoko w powietrzu.
Urbanik t³umaczy³ równie¿, ¿e funkcjonowanie wirówki w pralce jest wynikiem dzia³ania si³y od¶rodkowej. "To ta si³a sprawia, ¿e krople wody przez szczeliny w bêbnie s± wypychane na zewn±trz, a wewn±trz bêbna pozostaje ods±czona z wody odzie¿" ? mówi³ autor wyk³adu.
Na zakoñczenie naukowiec rozstrzygn±³ kwestiê kszta³tu kropli wody. Udowodni³, ¿e spadaj±ca kropla po oderwaniu siê ma kszta³t kuli, ewentualnie nieco sp³aszczonej z przodu.
"To jest dowód na cz±steczkow± budowê materii. Cz±steczki wody s± ze sob± mocno zwi±zane. Pokrywa je cienka elastyczna b³ona powierzchniowa cieczy, która jest silniejsza ni¿ tendencje do zmniejszania oporu i przybierania kszta³tu najbardziej optymalnego przy pokonywaniu oporu powietrza, czyli kszta³tu ³zy" - powiedzia³ naukowiec.
Wyk³ad zakoñczy³ stwierdzeniem, ¿e dobry obserwator zauwa¿a zagadki nawet w zjawiskach, który ka¿dy widzi tysi±ce razy w swoim ¿yciu. "Patrzeæ to nie to samo co obserwowaæ" ? zastrzeg³ Witold Urbanik.
(pap)
|
|
|
|
|
