|
|
| |
 Tegoroczn± nagrod± Nobla w dziedzinie fizyki wyró¿niono odkrycie zjawiska gigantycznego magnetooporu, które jest wykorzystywane w elektronice do odczytywania danych z twardych dysków. Dokonali go - w 1988 roku niezale¿nie od siebie - Francuz Albert Fert oraz Niemiec Peter Grünberg.
Albert Fert
Peter Grünberg
Galeria zdjêæ
Wideo: Relacja Gigantyczny magnetoopór
Polacy o noblistach
Polski udzia³ w sukcesie
Anty-Noble 2007 przyznane! Galeria zdjêæ
Jak przyznaje siê Nagrodê Nobla?
Kim by³ Alfred Nobel? Galeria zdjêæ
Nobel z fizyki 2006 Nobel z fizyki 2005
Jak napisa³a w uzasadnieniu Komisja Noblowska, dziêki badaniom laureatów mo¿liwa sta³a siê radykalna miniaturyzacja twardych dysków, stosowanych m.in. w laptopach oraz w niektórych odtwarzaczach muzycznych. Innymi s³owy - na coraz mniejszych urz±dzeniach mo¿emy zmie¶ciæ coraz wiêcej danych.
Zobacz nasze relacje video:
Og³oszenie decyzji Komitetu Noblowskiego »
Gigantyczny magnetoopór »
 Fert (z prawej) i Gruenberg (poni¿ej z lewej) odkryli efekt gigantycznego magnetooporu (GMR) niemal jednocze¶nie, choæ niezale¿nie od siebie - w roku 1988. Okaza³o siê, ¿e w pewnych warunkach bardzo s³abym zmianom pola magnetycznego odpowiadaj± ogromne ró¿nice w oporze elektrycznym. Odkrycie szybko znalaz³o zastosowanie w budowie stosowanych do przechowywania danych twardych dysków.
Twardy dysk to okr±g³a, wiruj±ca p³yta pokryta materia³em magnetycznym (zwykle stosuje siê ca³y zespó³ p³yt). Namagnesowuj±c w ró¿ny sposób jej poszczególne punkty, mo¿na zapisaæ informacjê w formie zer i jedynek. Im mniejszy jest pojedynczy ¶lad zapisu, tym wiêcej informacji mo¿na zapisaæ na dysku o takich samych wymiarach - ale te¿ tym trudniej je odczytaæ. Stosowane do tego maleñkie g³owice unosz± siê nad powierzchni± dysku na wysoko¶ci zaledwie 25 nanometrów, na poduszce powietrznej, która powstaje dziêki jego szybkiemu wirowaniu.
W czasach, gdy najwiêksze, z trudem mieszcz±ce siê wewn±trz obudowy dyski stacjonarnych komputerów z trudem osi±ga³y pojemno¶æ 1 gigabajta, wydawa³o siê, ¿e niewiele mo¿na w tej dziedzinie poprawiæ. Tymczasem odkrycie tegorocznych noblistów zmieni³o diametralnie sytuacjê. Wcze¶niej stosowano do odczytywania danych o polu magnetycznym cewki, które poruszaj±c siê w polu magnetycznym wytwarza³y s³aby pr±d.
 Okaza³o siê jednak, ¿e pole magnetyczne mo¿e ogromnie zmieniaæ opór elektryczny g³owicy odczytuj±cej, je¶li jest zbudowana z kilku warstw ró¿nych materia³ów o grubo¶ci zaledwie kilku-, kilkunastu atomów. Pole magnetyczne sprawia, ¿e elektrony o okre¶lonym spinie (nie³atwa do wyt³umaczenia w³a¶ciwo¶æ elektronów) poruszaj± siê z trudem, co oznacza, ¿e ro¶nie opór elektryczny.
G³owice odczytuj±ce GMR mo¿na uznaæ za jedno z pierwszych zastosowañ nanotechnologii. Oprócz twardych dysków technikê zastosowano równie¿ w nowej generacji czujników pola magnetycznego.
Dyski twarde z g³owicami GMR pojawi³y siê na rynku w roku 1997. Dzisiaj jest to dominuj±ca technologia, wykorzystywana nie tylko w komputerach stacjonarnych i przeno¶nych, ale i w konsolach do gier, kamerach, nagrywarkach rejestruj±cych setki godzin programu telewizyjnego czy kieszonkowych odtwarzaczach muzycznych mieszcz±cych tysi±ce piosenek. Gdyby nie wielka liczba bardzo pojemnych dysków, nie mog³yby tak¿e dzia³aæ internetowe wyszukiwarki.
Za odkrycie gigantycznego magnetooporu tegoroczni nobli¶ci podziel± siê nagrod± w wysoko¶ci 10 mln szwedzkich koron, czyli 1,54 mln USD.
(na podstawie pap.pl, gazetawyborcza.pl, nobelprize.org)
|
|
|
|
|
