|
|
| |
 Od sierpnia 2006 roku Uk³ad S³oneczny sk³ada siê z o¶miu planet. Pluton umar³ - komentuj± astronomowie. Tak± decyzjê podj±³ obraduj±cy w Pradze kongres Miêdzynarodowej Unii Astronomicznej.
Pluton zosta³ odkryty w 1930 r. przez Amerykanina Clyde'a Tombaugha i natychmiast uznano go za planetê. Od pocz±tku sprawia³ jednak k³opot, bo nijak nie pasowa³ do pozosta³ej ósemki. Przede wszystkim jest malutki. Ma zaledwie 2,3 tys. km ¶rednicy i nawet nasz ziemski Ksiê¿yc jest od niego wiêkszy. Poza tym, o ile wszystkie porz±dne planety od Merkurego do Neptuna kr±¿± mniej wiêcej w tej samej p³aszczy¼nie, o tyle orbita Plutona jest do niej nachylona pod k±tem ok. 18 stopni, a do tego bardzo jajowata. W efekcie przecina on trasê, po której kr±¿y Neptun, regularnie wpychaj±c siê pomiêdzy niego a Uran. Z³o¶liwi twierdzili nawet, ¿e Pluton zosta³ uznany za planetê tylko dlatego, ¿e odkry³ go Amerykanin.
Ca³a sprawa skomplikowa³a siê jeszcze bardziej rok temu, kiedy kr±¿±ca daleko za Plutonem, 16 mld km od Ziemi, planetoida 2003 UB313 okaza³a siê mieæ ¶rednicê wiêksz± od niego.
Ten planetarny ba³agan postanowi³a uporz±dkowaæ Miêdzynarodowa Unia Astronomiczna, która od powstania w 1919 r. odpowiada za nazywanie planet oraz ksiê¿yców. Powo³any przez ni± komitet zaproponowa³ w zesz³ym tygodniu, ¿eby przyj±æ pierwsz± w historii definicjê planety. Planeta mia³aby po pierwsze kr±¿yæ po orbicie wokó³ gwiazdy i sama nie byæ ani gwiazd±, ani ksiê¿ycem. Po drugie musia³aby mieæ kulisty kszta³t. Jednak gdyby taka definicja zosta³a przyjêta, wraz z nowymi odkryciami Uk³ad S³oneczny móg³by zape³niæ siê nawet setkami planet.
Dlatego ten pomys³ spotka³ siê z ogromnym sprzeciwem w¶ród obraduj±cych w Pradze astronomów. Sceptycy twierdzili, ¿e zgodnie z tak± definicj± nawet ziemski Ksiê¿yc móg³by zostaæ uznany za planetê. Odsuwa siê on bowiem od nas z prêdko¶ci± nieca³ych 4 cm rocznie. Kiedy¶ oddali siê tak bardzo, ¿e ¶rodek ciê¿ko¶ci, który trzyma go na orbicie oko³oziemskiej, opu¶ci Ziemiê. I... Ksiê¿yc przestanie byæ ksiê¿ycem.
 Po o¶miu dniach za¿artych dyskusji Miêdzynarodowa Unia Astronomiczna postanowi³a podzieliæ cia³a niebieskie Uk³adu S³onecznego na trzy kategorie. W pierwszej znalaz³o siê osiem PLANET: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran i Neptun. W drugiej kategorii s± PLANETY KAR£OWATE, w tym Pluton i inne kuliste obiekty, które nie s± ksiê¿ycami i obiegaj± S³oñce. Do trzeciej kategorii - MA£YCH CIA£ UK£ADU S£ONECZNEGO - zaliczono wszystkie niekuliste planetoidy i inne okruchy, które okr±¿aj± nasz± gwiazdê.
- Opinia astronomów jest nad podziw zgodna: Pluton jako przedstawiciel wielu ma³ych bry³ lodu nie powinien byæ zaliczony do planet takich jak Ziemia. Te koñcz± siê na Neptunie - powiedzia³ "Gazecie" prof. Bohdan Paczyñski, wybitny polski astrofizyk z Princeton University w USA.
Ró¿nica pomiêdzy ósemk± planet a Plutonem jest niby-ma³a - dotyczy jednego przymiotnika: "kar³owaty". - Pluton umar³ - uwa¿a jednak Michael Brown, naukowiec z Kalifornijskiego Instytutu Technologii i jeden z odkrywców 2003 UB313, który cieszy siê z tej decyzji.
Centrum Ma³ych Planet na Harvardzie, które ¶ledzi i kataloguje wszelkie drobne obiekty Uk³adu S³onecznego, przypieczêtowa³o degradacjê Plutona.
Jak informuje najnowszy cyrkularz tej instytucji, niegdysiejsza planeta oficjalnie do³±czy³a do towarzystwa komet i asteroid, otrzymuj±c w katalogu numer 134340. G³osy, ¿eby uhonorowaæ Plutona jakim¶ szczególnym numerem - np. 200000 albo nawet 0 - zosta³y zignorowane. Harwardzkie centrum wpisa³o planetarnego wyrzutka po prostu pod kolejnym numerem na koniec swej listy.
(gazetawyborcza.pl)
|
|
|
|
|
