|
|
| |
Dlaczego dziêcio³a nie boli g³owa, nietypowe metody leczenia czkawki za pomoc± masa¿u pewnej czê¶ci cia³a, rozwa¿ania nad apetytem komarów na ser i ¿uków na ³ajno - to tematy, których zg³êbianiu po¶wiêcili siê laureaci tegorocznych nagród Anty-Nobla.
Uroczysto¶æ odby³a siê w czwartkowy wieczór na presti¿owym Uniwersytecie Harvarda z udzia³em "prawdziwych" noblistów. Jury nagrody Ig Nobel (po angielsku wymawia siê "ignoble", czyli niegodny) przyznaje je osobom, które dokona³y czego¶ "zmuszaj±cego ludzi najpierw do ¶miechu, a potem do my¶lenia", za odkrycia, które "nie mog± lub nie powinny byæ powtarzane".
 Pokojowego Ig Nobla przyznano Howardowi Stapletonowi z Merthyr Tydfil w Walii, wynalazcy elektromechanicznego odstraszacza nastolatków. Urz±dzenie wytwarza denerwuj±cy nastolatków d¼wiêk, zbyt wysoki, by s³yszeli do doro¶li. Niestety, technologia ta pozwoli³a pó¼niej opracowaæ m³odzie¿owe dzwonki do telefonów, których nie s³ysz± nauczyciele. Choroba cz³onka rodziny nie pozwoli³a laureatowi odebraæ nagrody osobi¶cie.
Przera¼liwe d¼wiêki przynios³y s³awê równie¿ nagrodzonym w dziedzinie akustyki Randolphowi Blake z Vanderbilt University, Jamesowi Hillenbrandowi z Western Michigan University i D. Lynnowi Halpernowi z samego Harvardu. Wszyscy trzej dociekali, dlaczego tak nie lubimy, gdy kto¶ drapie paznokciami tablicê. Halpern i Blake przybyli odebraæ nagrodê.
Medyczny Ig Nobel przypad³ Francisowi M. Fesmire z University of Tennessee za opublikowany na ³amach "Emergency Medicine" (z 8 sierpnia 1988) opis przypadku: "Zakoñczenie uporczywej czkawki dziêki masowaniu odbytu palcem". Pionierska praca Fesmire'a zainspirowa³a Majeda Odeha, Harry'ego Bassana i Arie Olivena z izraelskiego centrum medycznego Bnai Zion w Hajfie do opublikowania w dwa lata pó¼niej opisu podobnego przypadku - pod takim samym tytu³em, ale w pi¶mie "Journal of Internal Medicine". Odeh i Oliven pog³êbili swoje rozwa¿ania w roku 1993, na ³amach "Archives of Olaryngology-Head and Neck Surgery". Francis Fesmire przyby³ odebraæ nagrodê.
W dziedzinie fizyki nagrodzono Basile'a Audoly i Sebastiena Neukircha z Universite Pierre et Marie Curie w Pary¿u - za opublikowane na ³amach "Physical Review Letters" (26 sierpnia 2005) dociekania, dlaczego podczas zginania suchego spaghetti zwykle ³amie siê ono na kilka kawa³ków, zamiast pêkaæ w po³owie. Obaj autorzy przybyli na uroczysto¶æ.
Choæ Hiszpania nie s³ynie z serów, to w³a¶nie tamtejsi naukowcy walnie przyczynili siê do rozwoju serowarstwa, otrzymuj±c Ig Nobla w dziedzinie chemii. Antonio Mulet, Jose Javier Benedito i Jose Bon z uniwersytetu w Walencji oraz Carmen Rossello z uniwersytetu w Palma de Mallorca badali "wp³yw temperatury na prêdko¶æ rozchodzenia siê ultrad¼wiêków w serze cheddar" (Journal of Food Science, nr 6/1999). Autorzy przys³ali wyst±pienie na ta¶mie wideo.
 Podobnie jak w przypadku prawdziwego Nobla, tegoroczna nagroda w dziedzinie biologii ma wiele wspólnego z nagrod± z chemii. Bart Knols oraz Ruurd de Jong z uniwersytetu w Wageningen (Holandia) wykazali, ¿e zapach sera limburskiego przyci±ga roznosz±ce malariê komary równie skutecznie, jak zapach ludzkich stóp. By to wykazaæ, obserwowano zachowanie samic komarów Anopheles gambiae oraz elektrofizjologiczne reakcje ich mózgów. Nagrodê przyj±³ Bart Knols (zdjêcie po prawej).
W dziedzinie literatury Ig Nobla odebra³ Daniel Oppenheimer z Princeton University - za raport o nadu¿ywaniu d³ugich s³ów (Applied Cognitive Psychology, 2 marca 2006). Wed³ug Oppenheimera im bardziej zawi³y styl i niezrozumia³e s³ownictwo (a tak¿e im mniej czytelna czcionka), tym mniej inteligentny wydaje siê czytelnikowi autor.
Wobec rosn±cej popularno¶ci fotografii cyfrowej nie sposób przeceniæ pracy australijskich naukowców Nica Svernsona oraz Piersa Barnesa, którzy obliczyli, ile zdjêæ trzeba zrobiæ, aby mieæ niemal absolutn± pewno¶æ, ¿e nikt na zdjêciu grupowym nie ma zamkniêtych oczu. W dobrym o¶wietleniu dla grup poni¿ej 20 osób trzeba liczbê portretowanych podzieliæ przez trzy, w z³ym - przez dwa. Niestety, w grupach powy¿ej 50 osób niemal zawsze kto¶ w³a¶nie mruga. Autorzy odebrali Ig Nobla w dziedzinie matematyki
Natomiast Ig Nobla z dietetyki zdobyli Wasmia Al-Houty oraz Faten Al-Mussalam z Kuwejtu - za badania nad tym, jakiego rodzaju ³ajno najbardziej smakuje miejscowym ¿ukom (Scarabaeus cristatus). Soczysty koñski nawóz wydaje im siê smaczniejszy ni¿ owczy, a tym bardziej wielb³±dzi. Tylko w ostateczno¶ci ¿uki siêgaj± po odchody psów lub lisów. Faten Al-Mussalam odebra³ nagrodê osobi¶cie.
Ból g³owy to jedna z najczêstszych dolegliwo¶ci, zatruwaj±ca ¿ycie milionów. Ig Nobla w dziedzinie ornitologii przyznano za próbê wyja¶nienia, dlaczego bóle g³owy nie trapi± nara¿onych na wstrz±sy i ha³as dziêcio³ów. Nagrodê odebra³ Ivan R. Schwab (zdjêcie po lewej na górze) z University of California w Davis. Niestety, drugiemu autorowi - Philipowi R. A. Mayowi z University of California w Los Angeles zaszczyt przypad³ po¶miertnie.
 Jak dot±d jedynym polskim laureatem Ig Nobla (z roku 2001) jest ekonomista - Wojciech Kopczuk (University of British Columbia). Wraz z Joelem Slemrodem (University of Michigan Business School) odkry³ statystyczny zwi±zek pomiêdzy ¶miertelno¶ci± a zobowi±zaniami wobec fiskusa. Ludzie s± w stanie "przesun±æ" termin swego zgonu, je¶li maj± nadziejê, ¿e na skutek zmian legislacyjnych wypadnie im zap³aciæ ni¿sze podatki.
Istnieje wiele opinii na temat tego, czym s± Ig Noble. W ka¿dym razie sami laureaci nie uwa¿aj± ich za nagrody honoruj±ce najg³upsze dokonania naukowe, a wielu z nich na w³asny koszt przybywa na uroczysto¶æ i bierze udzia³ we wspólnej zabawie. Licznie przybywaj± na imprezê tak¿e "prawdziwi" nobli¶ci, którzy wrêczaj± nagrody "ignoblistom" oraz bior± udzia³ w uroczysto¶ciach. Na przyk³ad obok na zdjêciu po lewej stronie widzimy sprz±taj±cego scenê laureata nagrody Nobla z fizyki 2005 - Roy'a Glauber'a.
W programie przewidziano m.in. wyk³ady metod± 24/7 - wyk³adowca ma 24 sekundy na przedstawienie swojego tematu, po czym powinien stre¶ciæ ca³o¶æ w 7 zrozumia³ych dla wszystkich s³owach. W tym roku z wyk³adem pojawi³ siê m.in. wybitny matematyk Benoit Mandelbrot oraz dwaj nobli¶ci. Przedstawiono równie¿ "naukow±" mini-operê pod tytu³em "Inercja napêdza ¶wiat".
(na podstawie gazeta.pl, onet.pl)
|
|
|
|
|
